W kompostowaniu pryzmowym regularne mieszanie i napowietrzanie materiału jest niezbędne dla prawidłowego przebiegu procesu. Czynność tę warto wykonywać za pomocą specjalistycznych maszyn, tj. przerzucarek, które zapewniają najlepsze rezultaty pod względem jakości i wydajności pracy.
Takie maszyny produkuje m.in. austriacka firma Komptech, reprezentowana w Polsce przez spółkę BAX Baumaschinen z Suchego Lasu k. Poznania. Aktualna gama obejmuje trzy modele o parametrach dostosowanych do najczęściej spotykanych pryzm. Wszystkie są samojezdne i mają konstrukcję bramową. Ofertę tworzą maszyny Topturn X4500, Topturn X5000 i Topturn X6000. Liczba w oznaczeniu informuje o szerokości pryzmy przy podłożu (w milimetrach). Dwa pierwsze modele usypują ją na wysokość 2200 mm. Są napędzane silnikiem Cat o mocy 205 kW (278 KM) i mają bęben roboczy o średnicy 1200 mm. Największa przerzucarka tworzy pryzmy o wysokości 2600 mm. Do jej napędu również zastosowano jednostkę Cat, ale zapewniającą moc 310 kW (420 KM). W tym przypadku średnica bębna wynosi 1400mm.
W każdym modelu bęben jest wyposażony w narzędzia robocze, które dzięki specjalnemu ułożeniu na wale zapewniają najlepszą skuteczność przerzucania i napowietrzania materiału. Mogą być one standardowe lub wzmocnione (napawane). Obie wersje mają dwie krawędzie robocze, co oznacza, że po zużyciu jednej, element można obrócić i tym samym dwukrotnie wydłużyć jego trwałość. Wysokość bębna nad podłożem jest regulowana w taki sposób, że podnosi się cały korpus maszyny – za pomocą czterech siłowników hydraulicznych. Funkcja ta pozwala np. na bezpieczny dojazd po nierównym podłożu do miejsca pracy, wyjechanie z pryzmy, gdy dojdzie do ugrzęźnięcia maszyny na nieutwardzonym terenie czy
w końcu wstępne przerzucenie kompostu na większej wysokości. Może być to wskazane np. podczas pierwszego przejazdu w zwięzłym materiale obfitującym dodatkowo w duże, nieprzekompostowane elementy. Zakres regulacji wysokości całej maszyny wynosi 38 cm.
Każdy model jest dostępny w wersji na podwoziu kołowym lub gąsienicowym. Z przodu maszyny po obu stronach znajdują się składane lemiesze, które odgarniają przerzucany materiał sprzed kół lub gąsienic w kierunku pryzmy. Dzięki temu nie jest on przejeżdżany i ubijany, a układ jezdny zyskuje lepszą trakcję. W ofercie Komptech występują dwa rodzaje lemieszy: standardowe i XL. Te drugie są nieco większe, dzięki czemu maszyna może pracować z szerszą pryzmą. Łatwo je również docenić przy odpowiedniej dla danego modelu pryzmie, ponieważ usypany w ten sposób materiał zawsze ma tendencję do osiadania i po pewnym czasie zajmuje więcej miejsca. Za bębnem jest umieszczona listwa zgarniająca, która zdziera z podłoża przyklejony kompost i tym samym przywraca go do procesu.
Ważną zaletą wszystkich modeli przerzucarek Komptech jest przestronna, wygodna i niemal całkowicie przeszklona kabina. Aby ograniczyć ryzyko wypadku, jest ona opuszczana i to praktycznie do samego podłoża, więc operator nie musi korzystać z żadnych schodów i poręczy, na których w takim środowisku często osiada wilgoć. Do kabiny wchodzi się po obszernym podeście, przez dużą otwieraną na bok szybę czołową. We wnętrzu panuje nadciśnienie, które zapobiega przenikaniu kurzu i drobnym zanieczyszczeń.
Opcjonalnie można zastosować dodatkowy układ filtracji, zatrzymujący szkodliwe substancje i nieprzyjemne zapachy. Na życzenie jest też dostępny system kamer 360°, umożliwiający obserwacją maszyny i jej otoczenia z lotu ptaka. We wszystkich przerzucarkach Komptech kabina znajduje się w osi maszyny, co zapewnia znakomitą widoczność z każdej strony.
Każdy model może być wyposażony w system nawadniania oraz system rozkładania włókniny. W tym drugim Komptech stosuje jeden wał umieszczony z tyłu, wychodząc z założenia, że takie rozwiązanie w żaden sposób nie ogranicza widoczności. Przerzucanie przykrytego kompostu rozpoczyna się od ustawienia maszyny tyłem do pryzmy, zaczepienia włókniny do wału i zwinięcia jej. Potem przerzucarka obraca się i wjeżdża w pryzmę, jednocześnie rozwijając za sobą włókninę. Zastosowany system ma prostą budowę i jest łatwy w obsłudze.
Karol Wójtowicz